|
Bilindiği gibi, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından 06 Mart 2002
tarihli Enerji İçecekleri Tebliği iptal edilerek, onun yerine 09.03.2004
tarihinde yayımladığı yüksek oranda kafein, inositol, glukoronolakton,
taurin içeren Enerji İçecekleri Tebliği Derneğimizin açtığı dava sonucunda
Danıştay tarafından iptal edilmiştir.
Daha sonra, Bakanlığın 04.02.2005 tarihinde yayımladığı özü itibariye aynı
olan yeni bir Tebliğ hakkında da Derneğimizin açtığı ikinci dava
sonucunda, Danıştay tarafından 22.07.2005 tarihinde yürütülmesinin
durdurulmasına karar verilerek ikinci kez Bakanlığın bu yanlış tutumuna
dur denildi.
Danıştay tarafından, ilgili Tebliğ’in yürütülmesinin durdurulmasına karar
verilirken şu gerekçeler ileri sürülmüştür:
- Ulusal Gıda Kodeksi Komisyonu Yönetmeliğine göre uzmanlardan ve bilim
insanlarından oluşturulan İhtisas Alt Komisyonu tarafından hazırlanan
Enerji İçecekleri Değerlendirme Raporunun Bakanlıkça kabul edilmemesi ve
yadsınması Gıda Yasasına aykırı olacak ve Komisyonun oluşturulmasının
anlamı ortadan kalkacaktır.
- İdarelerin, ancak kamu yararı amacı ile hareket edebileceği, Dava konusu
Tebliğin de Gıda Kanununda öngörülen kamu yararı ve halk sağlığının
korunması kamu yararı amacıyla hazırlanabileceği tartışmasızdır.
- Bakanlıkça bu tebliğ hazırlanırken kamu sağlığı ve düzeni anlamında yani
hiçbir bilimsel veri ve gereklilik gösterilmemiştir.
- Halk sağlığı açısından ciddi riskler doğurabileceği yönünde bilimsel
görüşler bulunduğu halde, 09.03.2004 tarihli Tebliğin yürütülmesi
durdurulan 5.maddesinin ( c ) ve ( d ) bentlerinde yer olmuş olan
oranlarda küçük değişiklikler yapılmak suretiyle bu içeceklerde doping
maddesi bulunmasını engelleyen 5.maddenin (f) bendi kaldırılarak yapılan
değişikliğin, halk sağlığı açısından dikkate alındığında, dayanağı yasal
düzenlemelerde amaçlanan kamu yararına uygun olmadığı açıktır.
- Tarım ve Köyişleri Bakanlığının iddia ettiği gibi, uyuşmazlığın AB
Mevzuatı ve bu Mevzuata uyuma ilişkin boyutuna gelince; böyle bir Tebliğ
yayınlanması konusunda 1/195 sayılı Ortaklık Konseyi Kararı’ndan doğan bir
yükümlülükten de söz edilemez.
- Genç bir nüfus yapısına sahip ve kullanılan gıda maddelerinin
etiketlerini, dolayısıyla yapılan uyarıları dikkate alma kültürü
yerleşmemiş olan toplumumuzda etiketlerde yer alan uyarılar ürünlerin
kontrollü kullanılması etkisini yaratmayacağı hususunun kabulü gerekir.
Enerji içecekleri ile ilgili olarak Fransa’daki uygulamanın ne olduğu
hakkında Derneğimizce Fransa’daki Türkiye Büyük Elçiliğine yazılan yazıya
gelen cevapta; yüksek oranlarda kafein ve diğer maddelerin bulunduğu
enerji içeceklerinin satışının Fransa’da yasaklandığı belirtilmektedir.
Bu durumda, Tarım ve Köyişleri Bakanlığının AB mevzuatına uyum
çerçevesinde Enerji İçecekleri Tebliğini düzenlediği ve değiştirdiği
iddiası dayanaksız kalmaktadır.
Uluslararası antlaşmalarda halk sağlığının korunması yönünde alınacak
önlemler antlaşmaların istisna hükümleri arasındadır. Bu nedenle de bir
toplumda kullanıma bağlı olarak sağlık risklerinin yüksekliği söz konusu
ise yasaklamalara gidilebilmektedir.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı da böyle bir sağlık riskinin olduğunu kabul
etmektedir ki Tebliğin 2/d maddesinde, enerji içeceklerinin etiketlerinde:
- “Alkol ile birlikte tüketilmemelidir.
- Gebe ve emzikli kadınlar ile yaşlı kişiler için ise tavsiye edilmez.
- Diabetikler, yüksek tansiyonu olanlar, metabolik hastalığı olanlar,
böbrek yetmezliği olanlar ile kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez.
- Sporcu içeceği değildir, yoğun fiziksel aktivite sırasında veya
sonrasında tüketilmemelidir.
- 18 yaş altı kişilere satılamaz” gibi uyarıların yer alması hükmünü
getirmektedir.
Şu anda söz konusu ürünler Türkiye pazarında satılmaktadır ve bu
uyarıların uygulanmadığı açıktır. Denetimler yapılmamaktadır. Bu durumda
etiket uygulanması ile halk sağlığının korunduğu iddiası geçersizdir.
• Bu ürünler 18 yaşın altındaki gençlere kolaylıkla satılmaktadır.
• Bu ürünler yoğun olarak alkol ile tüketilmektedir.
• Bu ürünlerin spor ve yoğun fiziksel aktivite sırasında kullanılması,
uzmanların belirttiği gibi son derece tehlikeli olmasına karşın sporcular
tarafında tüketilmektedir.
• Reklamlarla, yüksek oranlardaki bu içecekler “kanatlandırır, uçurur”
gibi ifadelerle teşvik edilmektedir.
Bu içeceklerin Enerji İçeceği olarak tanıtılması tüketiciyi
yanıltmaktadır. Aslında bu içecekler uyarıcı içeceklerdir.
Toplumu uyuşturucuya alıştırmak nasıl bir sorunsa, uyarıcı kullanmaya
teşvik etmek de ayrı bir sorundur.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Yetkililerine Sesleniyoruz:
• Danıştayın Kararına uygun olarak bu tür yüksek oranlarda madde içeren
enerji içeceklerini en kısa zamanda piyasadan toplayınız ve bu oranlardaki
ürünlerin üretilmesine izin vermeyiniz.
• Yargı kararlarına ve tüketici haklarına saygılı olunuz, yanlış
uygulamalardan vazgeçiniz.
• Göreviniz ve sorumluluğunuz gereğince kamu yararı ve halk sağlığını ön
plana alınız
Tüketicilere sesleniyoruz.
• Sağlığınız açısından bu tür ürünleri almayınız
• Paranızla sağlığınızı tehlikeye atmayınız.
Turhan ÇAKAR
Genel Başkan |
