|
Haksız Bandrol Ücretine İptal Davası
3093 Sayılı Türkiye Radyo - Televizyon Kurumu Gelirler Yasası'na göre,
Kuruma devamlı ve yeterli gelir kaynağı sağlamak üzere radyo, televizyon,
video ve birleşik cihazlardan bandrol ücreti alınmaktadır. Söz konusu
bandrol ücretlerinin kapsamı 1987 yılında yayımlanan 3383 Sayılı Yasa,
20.12.2004 tarihli ve 2004/8331 Sayılı Kararname ile genişletildi. En son,
17 Ekim 2009 tarih ve 27379 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2009/15482
Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bandrol ücretlerinin kapsamı daha da
genişletildi. Bu son değişikliğe göre, radyo ve televizyon olmadığı halde
radyo veya televizyon yayınlarını almaya yarayan cihazlar ile radyolu
ve/veya tv'li cihazlardan %8 bandrol ücreti alınacaktır. Oysa, 3093 Sayılı
Yasa, esas işlevi radyo, televizyon ya da video olan cihaz üzerinden
alınacak ücretleri düzenlemektedir.
Radyo, televizyon gibi cihazların dışında kalan ve asıl işleri bu olmayan
radyolu, tv'li cihazlardan badrol ücreti alınması tüketici haklarına
aykırı ve haksız bir uygulamadır.
Tüketici Hakları Derneği, bu haksız uygulamaya yol açan 2009/ 15482 Sayılı
Bakanlar Kurulu Kararının 1.maddesi ile getirilen değişikliklerin
tamamının, 2.ve 3. maddeleri ile 4 nolu yürürlük maddesinin yürütmesinin
durdurulmasına ve iptaline ilişkin 16.12.2009 tarihinde dava açmıştır.
Tüketici Hakları Derneği Hukuk Komisyonu Üyesi ; Avukat Emre Baturay
Altınok'un hazırlamış olduğu dava dilekçesinin önemli bölümleri aşağıda
okurlarımızın görüşlerine sunulmuştur.
BANDROL ÜCRETİ ALINACAK RADYOLU VE TV'Lİ CİHAZLAR
Maliyetlerine ve tüketiciye satış fiyatlarına %8 oranında yansıtılan
bandrol ücretinin alınacağı radyo ve tv yayınlarını almaya yarayan
cihazlar ile radyolu ve tv'li cihazlar şunlardır: Radyo veya televizyon
yayınlarını almaya yarayan cep telefonları, Radyolu ve/veya TV’li ışıldak,
Radyolu ve/veya TV’li saat, Radyolu kulaklık, Radyolu fotoğraf
makinesi,Radyolu adımsayar, Radyolu kalemler, Radyo ve/veya TV’li banyo
sistemleri, Radyo/TV yayını alabilen navigasyon cihazları, Radyo ve/veya
televizyon eklentili koşu bantları, Radyo ve/veya televizyon eklentili
buzdolapları, İnternet radyo cihazları,DVD-VCD player ve benzerleri, Radyo
veya televizyon yayınlarını almaya yarayan set up box cihazları, FM tuner
kartı, TV tuner kartı, MP3/MP4 çalar ve benzerleri,Her türlü uydu alıcısı,
Ev sinema sistemleri, bu sayılanların dışında kalan ve radyo ve/veya
televizyon
TÜKETİCİLERİN YAYGIN OLARAK KULLANDIĞI CİHAZLAR
Tüketicilerin en çok kullandığı cep telefonları, DVD-VCD player, mp3/mp4
çalar ve benzerleri, ev sinema sistemleri, uydu alıcısı cihazlardan alınan
bandrol ücretleri hakkında Tüketici Hakları Derneği'nin dava
dilekçesindeki görüşleri aşağıdadır.
CEP TELEFONLARI
Bakanlar Kurulu kararına göre radyo veya televizyon yayınlarını almaya
yarayan cep telefonları ücretlendirme kapsamında yer almaktadır. 3093
Sayılı Kanunun amacı radyo, televizyon, video ve birleşik cihazlardan
alınacak ücretleri düzenlemektir. Yani Kanun, esas işlevi radyo,
televizyon ya da video olan bir cihaz üzerinden alınacak ücretleri
düzenlemektedir. Oysa ki günümüzde neredeyse tüm cep telefonlarında radyo
özelliği bulunmakta ve her gecen gün cep telefonlarındaki televizyon
fonksiyonu da artmaktadır. Ancak televizyon ya da radyo özelliği olan cep
telefonlarının esas işlevi konuşmak, mesaj göndermek vb. eylemlerdir.
Herhangi bir cep telefonunun radyo ve televizyon özelliği olması yalnızca
cep telefonunun fonksiyonunu artırır esas işlevi baki kalır. Bu nedenle
esas ve nihai amacı radyo ve televizyon yayınlarını almak olmayan cep
telefonlarının dava konusu işlemle ücretlendirmeye tabi tutulması hukuka
aykırıdır. Öte yandan belki de hiçbir zaman cep telefonundaki radyo
fonksiyonunu kullanmayan vatandaşın haksız yere Türkiye Radyo ve
Televizyon Kurumuna fazladan para aktarması anlamına gelir ki bu da
Tüketici Haklarına aykırıdır.
DVD-VCD PLAYER
Bu cihazların “Radyo-TV Alıcısı” işlevi bulunmamaktadır. Radyo-TV
yayınlarından bağımsız olarak, daha önce DVD-VCD üzerine yapılan kayıtları
oynatmak/okumak suretiyle TV’de izleme imkanını sunmaktadır. Zaten
yürürlükteki mevzuat gereği TV için bandrol ücreti ödendiğinden, DVD-VCD
player için de ikinci bir bandrol ücreti ödenmesi hakkaniyet ölçütlerine
aykırıdır.
Bu cihazların bağımsız olarak çalışanları olduğu gibi bilgisayar üzerine
takılarak (enerjisini bilgisayar kasası içinden alan) bilgisayarın
ekranına veri ya da görüntü sağlayanları vardır. VCD player/okuyucu, VCD
writer/yazıcı (aynı zamanda okuyucu özelliği vardır), DVD player/okuyucu,
DVD writer/yazıcı (aynı zamanda okuyucu özelliği vardır) olarak bilinen ve
bilgisayar olmaksızın çalışması mümkün olmayan bu cihazlardan bandrol
alınması Tüketici Hakları açısından kabul edilemez. (Örneğin bazı
bilgisayarlarda hem DVD okuyucu hem de DVD yazıcı bulunmaktadır ki bu da
bir bilgisayar için 2 defa bandrol ücreti ödenmesi sonucunu doğuracaktır.)
MP3/MP4 ÇALAR ve benzerleri, EV SİNEMA SİSTEMLERİ
Radyo ve televizyon yayınlarını almak özelliği bulunmayan bu cihazların da
bandrol uygulamasına tabi tutulması hukuken mümkün değildir.
UYDU ALICISI CİHAZLARI
Halkımızın çanak anten aracılığı ile yayınları izlemesini sağlayan bu
cihaz, her ne kadar “ALICI” özelliği olduğu düşünülse de bir televizyona
bağlı olmaksızın çalışması mümkün değildir. Halkımız zaten TV için bandrol
ödediğinden, uydu alıcısı için ödenecek ikinci bir bandrol ücretinin akıl
ve mantık çerçevesinde açıklaması yapılamaz. Bu çerçevede “Ara Cihaz”
olarak değerlendirilmesi gerekir.
Nasıl ki radyo cihazına ayrı bir cihaz olarak bağlanabilen “Equalizer”
veya “Yükseltici (Amplikatör)” ara cihazlarından bugüne kadar herhangi bir
ek bandrol ücreti alınmamış ise aynı mantık Uydu Alıcısı için de geçerli
olmalıdır.
Uydu alıcısı tek başına radyo-TV yayınlarını almaya uygun cihaz değildir.
Uydu alıcısı ile hiçbir şekilde yayın izlenemez ve dinlenemez. Uydu
alıcıları bandrol ücreti ödenen ve TV yayınlarının izlenmesini sağlayan TV
alıcılarına RF frekansında (Radyo ve TV yayınlarının vericilerden
yayınlandığı frekans bandı) sinyal sağlarlar. Dolayısıyla; radyo ve TV
vericileri ile aynı sınıftadır ve uydudan çok yüksek frekansta gelen
sinyalleri daha düşük frekansa çevirerek TV alıcılarına uygun hale
getirir.
Uydu alıcılarından bandrol alınıyor olmasını gerektiren mantık
çerçevesinde hareket edilirse, aynı yaklaşımla uydu çanak antenlerinden de
ve uçlarına bağlanan LNB adı verilen aparatlardan da bandrol alınması
gerekir. Eğer yaklaşım, uydu yayınlarını almaya yarayan bir set şeklinde
(uydu anten, LNB ve uydu alıcısı) değerlendiriliyor ise, bunun doğal
sonucu toplam bu setin bedeli üzerinden bandrol hesabı yapılması gerekir.
Bu arada, uydu alıcılarının kullanım amaçları da bandrol alınırken
değerlendirilmesi gerekir. Örnek olarak, sadece Arabsat ya da Hotbird
uydularına yönelik bir çanak anten vasıtasıyla Eurosport TV kanalını
seyreden bir vatandaş, bu durumu mahkeme kanalıyla tespit ettirirse, bu
durumda 3093 sayılı TRT Gelirleri Kanunu kapsamı dışında tutulmasını
sağlayabilir.
Bunların yanı sıra huzurunuzdaki dava konusu işlemle radyolu olan
neredeyse tüm cihazlar sıralanmış olup bu cihazlar içinde belli oranlarda
ücret öngörülmüştür. Keza radyolu saat, kulaklık, fotoğraf makinası,
adımsayar, kalem vb. cihazla sadece sadece radyolu olmaları nedeniyle
fahiş oranlarda va haksız şekilde ücretlendirilmiştir. Bu durum bir alıcı
sistemdeki tüm cihazların sınırsız olarak bandrol ücretine tabi tutulması
sonucunu doğurmuştur. Bu durum tüketici haklarına, hakkaniyete ve
külfetlere katılımda eşitlik ve hizmette ölçülülük ilkesine aykırıdır.
Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı |
