Telekomünikasyon Hizmetlerinde Tüketici Hakları

Bu sayfada, 30 Ekim 2009 tarihinde yayınlanan “ Telekomünikasyon Hizmetlerinde Tüketici Hakları (1)” konulu yazıda, Telekomünikasyon Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği'nde yer alan “ Şeffaflık ve Bilgilendirme”, “Tarife ve Tarife Paketi Değişiklikleri”, “Faturalarda Bulunması Zorunlu Hususlar”, “Abonelik Sözleşmeleri” konulu başlıklar adı altındaki hükümlere değinerek, bu hükümlerin bir çoğuna telekomünikasyon sektöründeki işletmeler ve bu işletmeler ile işbirliği yapan aracı şirketlerin uymadığını vurgulamıştık.

Bu yazımızda ise Telekomünikasyon Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği'nde yer alan “ Haksız Şartlar ve Sözleşmenin Yorumu” başlıklı 18.maddedeki hükümler ile Yönetmelik'te “Ek” olarak açıklanan “Haksız Şartlar”ı ele alacağız.

Yönetmeliğin 18.maddesinin 1.fıkrasında, “ İşletmecinin aboneyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye koyduğu ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde, dürüstlük kuralının gereklerine aykırı olarak ölçüsüz şekilde aboneyi mağdur eden kayıtlar geçersizdir. Sözleşmede yer alan kaydın açık ve anlaşılır bir biçimde kaleme alınmamış olması halinde de, böyle ölçüsüz bir mağduriyetin varlığı sonucuna varılabilir.” denilmektedir.

Yönetmeliğin 5.fıkrasında ise, “ Sözleşmede yer alan şartların dürüstlük kuralının gereklerine aykırı olarak abone aleyhine ölçüsüz bir mağduriyete neden olup olmadığı hususunda tereddüde düşülmesi durumunda abone lehine olan anlam dikkate alınır.” denilmektedir.

Ancak, Yönetmeliğin 18.maddesinin 1.fıkrasında da belirtildiği gibi, telekomünikasyon sektöründe firmaların hemen tamamının düzenlediği sözleşmeler, aboneyle müzakere edilmeden, tek taraflı olarak düzenlendiği gibi, sözleşmelerde tüketicinin aleyhine kullanılabilecek ya da kullanılan haksız şartlar bulunmaktadır.

HAKSIZ ŞARTLAR
 
Telekomünikasyon Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği'nde “Ek Liste” olarak açıklanan “ Haksız Şartlar” aşağıda gösterilmiştir.

a) İşletmecinin, sadece kendisi tarafından belirlenen koşullarda edimini ifa edeceği, buna karşılık tüketicinin her halde ifa ile yükümlü tutulduğu kayıtlar,

b) İşletmeciye, yükümlülüklerini yerine getirmeyen tüketiciden, olayların normal akışına göre gerçekleşmesi beklenebilecek zararı aşacak ölçüde yüksek bir götürü tazminat talep etme imkanı tanıyan hükümler,

c) İşletmeciye sözleşmeyi tek taraflı olarak sona erdirme hakkı tanıyan ancak tüketiciye aynı hakkı vermeyen kayıtlar,

d) İşletmeciyi, diğer tarafa ihtarda bulunma veya ek süre vermeye ilişkin yasal bir külfetten kurtarmaya ilişkin kayıtlar,

e) İşletmeciye haklı sebeplerin varlığı dışında süresiz bir abonelik sözleşmesini her hangi bir uyarıda bulunmaksızın sona erdirme hakkı tanıyan kayıtlar,

f) Süreli bir abonelik sözleşmesinde, tüketicinin aksine bir beyanı olmaması halinde sözleşmenin kendiliğinden uzatılmış sayılacağının öngörüldüğü durumlarda, tüketicinin sözleşmeyi uzatmama yönündeki iradesini beyan etmesi için sözleşmenin sona ereceği tarihten itibaren 30 günden uzun bir tarih öngören kayıtlar,

g) Tüketicinin, abonelik sözleşmesinin kurulmasından önce fiilen bilgi sahibi olamayacağı sözleşme şartlarını, aksi ispat edilemeyecek şekilde kabul ettiğini gösteren kayıtlar,

h) Sözleşmede belirlenmiş sebeplerden biri olmaksızın sözleşme şartlarında işletmeci tarafından tek taraflı olarak, tüketici aleyhine olmak üzere hizmetin niteliğinde ve sunumunda yapılacak değişikliklere ilişkin kayıtlar,

İşletmecinin borçlandığı edimi değiştirmesine veya bundan sapmasına imkan veren kayıtlar; meğerki işletmecinin menfaatleri dikkate alındığında bu değişiklik veya sapmaya tüketicinin rıza göstermesi beklenebilir olsun.

ı) İşletmeciye, ifa edilen hizmetin abonelik sözleşmesi şartlarına uygun olup olmadığını tespit etme hakkı veya bir sözleşme şartının nasıl yorumlanacağı konusunda münhasır yetki veren kayıtlar,

j) İşletmecinin, yükümlülüklerini yerine getirmemesine rağmen tüketicinin bütün yükümlülüklerini yerine getirmek zorunda olduğuna ilişkin kayıtlar,

k) Tüketicinin mahkemeye gitme veya başka başvuru yollarını kullanma imkanını ortadan kaldıran veya sınırlandıran, özellikle de hukuki düzenlemelerde öngörülmemiş bir hakeme müracaatını öngören, gösterebileceği delilleri ölçüsüz derecede sınırlandıran veya mevcut hukuki düzen uyarınca diğer tarafta olan ispat külfetini tüketiciye yükleyen kayıtlar,

l) Tüketicilere abonelik sözleşmesine son verme isteklerinden dolayı cezai şart uygulanacağına dair hükümler.

Yukarıda belirtilen haksız şartlar içerisinde özellikle de a, e, g, h, i, k,, l, fıkralarındaki haksız şartlar telekomünikasyon sektöründeki hemen tüm firmalar tarafından uygulanmakta ve tüketiciler mağdur edilmektedir.

TÜKETİCİLERE UYARI VE ÖNERİLER

Telekomünikasyon sektöründeki şirketler ve bu şirketlerle işbirliği yapan aracı firmaların hemen tamamı Yönetmelik hükümlerine uymamakta, kendi çıkarlarına göre keyfi bir uygulama içerisinde bulunmakta, bunun sonucunda da bu hizmetleri alan tüketicilerin hemen tamamı mağdur edilmektedir.

Bir hizmet almak üzere herhangi bir telekomünikasyon şirketi ile sözleşme yapacak tüketiciler, öncelikle boş olan sözleşme örneğini alarak iyice okumalı, anlamalı, hatta, bu sözleşmedeki haksız şartları tüketici derneklerine ya da bir hukukçuya incelettirdikten sonra sözleşmeyi kabul edip etmeyeceklerine karar vermelidirler.

Tüketiciler, imzaladıkları sözleşmenin bir suretini muhakkak almalıdırlar. Sözleşmenin bir suretinin tüketiciye verilmesi zorunluluğu olduğu halde tüketicilerin büyük bir çoğunluğuna sözleşmelerin bir suretinin verilmediğine tanık olmaktayız.

Telekomünikasyon şirketleri ya da bu şirketlerle işbirliği yapan aracı şirketin haksız bir uygulaması ile karşılaşan tüketiciler Tüketici Hakları Derneğine, bulundukları il ya da ilçedeki tüketici sorunları hakem heyetlerine zaman geçirmeden başvuruda bulunarak mağduriyetlerinin giderilmesini sağlamaya çalışsınlar.

Tüketicilerin, konuyla ilgili olarak gerek hizmet almadan önce ön bilgi almak için gerekse hizmet aldıktan sonra karşılaştıkları sorunun çözümü için Tüketici Hakları Derneği'ne başvuruda bulunmalarını öneriyoruz. 27.11.2009


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı