Telekomünikasyon Hizmetlerinde Tüketici Hakları (I)

Telekomünikasyon sektöründe, gerek sabit telefonlarda gerekse cep telefonlarında, tüketicileri maddi ve manevi olarak mağdur eden ilgili şirketlerin ( Türk Telekom ile GSM Şirketleri ve bu şirketlerle işbirliği yapan aracı şirketler ) bir çok haksız uygulamaları ile karşılaşmaktayız. Bu haksız uygulamaların bazılarını bu köşede gündeme getirerek açıklamalarda bulunmuştuk.

Sabit ve cep telefonu hizmetlerini veren şirketlerin öncelikle tüketicilerle bir sözleşme düzenlemesi ve sözleşmenin bir suretinin tüketicilere verilmesini sağlamaları gerektiği halde, genellikle tüketicinin imzaladığı sözleşmenin bir sureti tüketicilere verilmemektedir.

Bununla birlikte, sözleşmeler önceden hazırlanmış standart sözleşmeler olup, tüketiciler aleyhine haksız bazı şartlar içermektedir. Ancak, uygulamadan kaynaklanan haksızlıklar çok daha fazladır.

Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa'nın 6.maddesine göre, “Satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları haksız şarttır.

Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu her türlü sözleşmede yer alan haksız şartlar tüketici için bağlayıcı değildir.”

Telekomünikasyon Kurulu'nun düzenlemiş olduğu ( şimdiki adı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kuru mu) 22.12.2004 tarih ve 25678 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Telekomünikasyon Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği'nin eksikliklerine karşın bu Yönetmelikte tüketiciler için çok önemli bazı hükümlere telekomünikasyon hizmeti veren ilgili şirketler tarafından tam olarak uyulmamakta, hatta bu hükümlerin tersine uygulamalarda bulunulmaktadır.

ŞEFFAFLIK VE BİLGİLENDİRME

Telekomünikasyon Sektöründe Tüketici Hakları Yönetmeliği'nin 6.maddesindeki şeffaflık ve bilgilendirmeye ilişkin hükümler aynen aşağıya alınmıştır.

İşletmeciler, tüketicilere sundukları telekomünikasyon hizmetlerine erişim ve bu hizmetlerin kullanımı ile ilgili olarak asgari aşağıdaki bilgileri talep olmaksızın tüm tüketicilere sunmak ve bu bilgilere kolayca ulaşılabilmesini sağlamakla yükümlüdür.

a) İşletmecinin adı ve adresi,

b) Sunulacak hizmetler,

1) Hizmetin kapsamı,

2) Hizmete erişim ve hizmetin kullanımı konusunda genel hüküm ve şartlar,

3) Hizmet için uygulanacak tarifeler ve varsa tarife paketleri,

4) İşletmeciler tarafından varsa abonelere tazminat verme ve geri ödeme yapma koşulları,

5) Sunulan bakım/onarım hizmetlerinin çeşitleri,

6) Asgari sözleşme süresini de içerecek şekilde standart sözleşme koşulları,

c) Uzlaşmazlık çözüm mekanizmaları.

“Şeffaflık ve Bilgilendirme” başlığı ile yukarı da, açıklanan ve kapalı bir içeriğe sahip olan hükümlere Türk Telekom, GSM şirketleri ve bu şirketlerle işbirliği yapan aracı şirketlerce uyulduğunu söylemek mümkün değildir.

Eğer, bu hükme tam olarak uyulsaydı, daha önce bu köşede dile getirdiğimiz kontör dolandırıcılığı, ADSL sorunu, tarife karışıklığı, mesaj dolandırıcılığı ve tüketiciler aleyhine olan daha bir çok sorun doğmazdı.

UYGULANMAYAN, TÜKETİCİ ALEYHİNE UYGULANAN, AÇIK VE NET OLMAYAN DİĞER HÜKÜMLER

Yönetmelikte, “ Tarife ve Tarife Paketi Değişiklikleri” , “ Faturalarda Bulunması Zorunlu Hususlar” ile “ Abonelik Sözleşmeleri” başlıklı hükümlerin bazılarına firmalarca tam olarak uyulmamakta, bazen bir hükümler tüketici aleyhine uygulanmaktadır. Bazı hükümler ise eksik düzenlenmiş olup hem hükümlerde hem de uygulamada açıklık ve netlik bulunmamaktadır.

Bu hükümler aynen aşağıda gösterilmiştir.

Tarife ve Tarife Paketi Değişiklikleri

İşletmeciler, tarife ve fiyat değişikliklerini abonelerine, kısa mesaj, internet, basın, yayın organları veya posta ile değişiklik yürürlüğe girmeden önce duyurmakla yükümlüdür.

Sunulan telekomünikasyon hizmetinin çeşitli tarife paketlerini içermesi ve abonenin seçmiş olduğu tarife paketini belirlenen faturalandırma süresi içerisinde değiştirmek istemesi halinde, değişiklik en geç bir sonraki faturalandırma döneminde uygulamaya konur.

İşletmecinin, abone tarafından koşulları önceden kabul edilmiş olan özel tarife paketleri ve kampanyalar için bu maddenin ikinci fıkrasındaki hüküm uygulanmaz.

Hizmete ilişkin ücretlendirme hizmetin fiilen tüketiciye sunulmasıyla başlar.

Firmaların, bu yönetmelik hükümlerini kendi çıkarlarına ve anlayışlarına uygun olarak değiştirip tüketiciler aleyhine uygulamaya koyduklarına tanık olmaktayız.

Faturalarda Bulunması Zorunlu Hususlar

a) Faturanın ait olduğu dönem ve kesim tarihi,

b) Uygulanan tarife,

c) Son ödeme tarihi,

d) Son ödeme tarihinde ödemenin yapılmaması halinde abonenin maruz kalacağı gecikme faizi oranları,

e) Bir önceki dönemde geç ödenen faturaya uygulanmış gecikme faizi oranı ve miktarı.

Bu hükümlerdeki koşullar hem eksik hem de açık ve net değildir. Ayrıca, uygulamada da tüketicilerin anlıyabileceği açıklık ve netlik yoktur.

Abonelik Sözleşmeleri

Yönetmelikte, bu başlık altında abonelik sözleşmelerinde bulunulması gereken asgari bilgiler belirlendikten sonra şöyle denilmektedir:

Sabit ve mobil telefon hizmeti sunan işletmeciler, abonelik sözleşmesinin imzalanması sırasında ya da daha sonra abonenin hattının hangi tür numaralara ve telefon mesaj hizmetlerine doğru aramalara açık olacağı hususunda, abonenin onayını almakla yükümlüdür. Abone, açık tutulması hususunda onay vermediği hizmetlerden herhangi birinin açık tutulması nedeniyle sorumlu tutulamaz. İşletmeciler, hizmet sunumunun sadece tüketicilerin rızası dahilinde gerçekleştirilmesi için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.

İşletmecinin kendisinin ya da üçüncü kişilerin reklamlarını sesli ya da yazılı mesaj yoluyla abonelere gönderebilmeleri için abonelik sözleşmesinin imzalanması sırasında abonenin onayını alması gerekmektedir.

Yukarıda belirtilen hükme işletmeciler ve ilgili firmalar ile aracı firmalar tarafından uyulmamakta ve tüketiciler mağdur edilmektedirler.


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı