Mesafeli Alışverişlerdeki Dolandırıcılıklar

Son zamanlarda mesafeli alışveriş denilen telefon ve internet aracılığıyla yapılan alışverişlerde tüketici şikayetlerinde artış gözlenmektedir.

Yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan, malın veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi veya ifası yoluyla yapılan alışverişlere mesafeli alışveriş denir. Bunun için de yapılan sözleşmelere mesafeli sözleşme denir.

Söz konusu iletişim araçları yoluyla tüketiciye mal ve hizmet satmak isteyen firmaların yaptıkları reklamlara inanan bir çok tüketici bu firmalar tarafından aldatılmakta ve mağdur edilmektedir.

Kendilerini sözü edilen iletişim araçları yolu ile tanıtan bazı firmaların da tüketicileri dolandırmak amacıyla kuruldukları anlaşılmaktadır.

MESAFELİ ALIŞVERİŞLERDE TÜKETİCİLERİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR

Tüketici Hakları Derneğine yapılan şikayetlerde tüketicilerin genellikle ve en çok karşılaştıkları sorunlar şunlardır:

• Tüketicinin kredi kartı numarasını alan dolandırıcı ya da gayri ciddi bazı firmalar tüketicinin hesabındaki parayı çekmekte, ancak, reklamlarındaki mal ve hizmet vaatlerini yerine getirmemektedirler.

• Mesafeli alışverişlerde reklamı yapılan bazı mal ve hizmetler belirtilen özellikleri taşımamaktadır.

• Bazı firmalar tarafından vaat edilen mallar tüketiciye ya hiç teslim edilmemekte ya da geç teslim edilmektedir.

• Bazı firmaların vaat ettiği hizmetler ya hiç yerine getirilmemekte ya da vaat edildiği şekilde yerine getirilmemektedir.

• Mağdur edilen tüketiciler, mağduriyetlerinin giderilmesi için firmaları aradıklarında firmalar tarafından oyalanmakta ve genellikte de olumlu sonuç alamamaktadırlar.

MESAFELİ ALIŞVERİŞLERDE HAK VE SORUMLULUKLAR

Tüketicinin Korunması Hakkında Yasanın “Mesafeli Sözleşmeler” başlıklı 9/A maddesi ile yasa kapsamında yayımlanan “Mesafeli Sözleşmeler Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”, mesafeli alışverişler konusunda tüketici hakları ile firmaların yükümlülüklerini ortaya koymaktadırlar.

Aşağıda, konuyla ilgili yasal olarak tüketici hakları ve firmaların sorumlulukları alt başlıklar şeklinde anlatılmaktadır.

Ön Bilgiler
Mesafeli alışverişlerde, mesafeli sözleşmenin akdinden önce aşağıda belirtilen bilgilerin tüketiciye verilmesi zorunludur.

• Satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa diğer erişim bilgileri,

• Sözleşme konusu mal ya da hizmetin temel özellikleri,

• Sözleşme konusu mal ya da hizmetin tüm vergiler dahil satış fiyatı,

• Satıcı veya sağlayıcının fiyat dahil tüm vaatlerinin geçerlilik süresi,

• Tüketicinin ödemelerinin nasıl yapılacağına dair bilgiler,

• Teslimat ve ifanın nasıl yapılacağına ve varsa buna ilişkin masrafların tutarı ve kimin tarafından karşılanacağına dair bilgiler,

• Cayma hakkı ve bu hakkın nasıl kullanılacağına dair bilgiler,

• Tüketiciye bir maliyeti varsa kullanılan iletişim yollarının ücreti,

• Sözleşme konusu mal ya da hizmetin, teslim ve ifa tarihlerine ilişkin program,

• Tüketicinin talep ve şikayetlerini iletebileceği satıcı veya sağlayıcının açık adres, telefon ve varsa diğer erişim bilgileri.

Tüketici, ön bilgileri doğru ve eksiksiz olarak edindiğini yazılı olarak teyit etmedikçe sözleşme akdedilemez. Elektronik ortamda yapılan sözleşmelerde bu teyit işlemi yine elektronik ortamda yapılır. Tüketici, mallar için sözleşme konusu mal kendisine ulaşmadan, hizmetler için de en geç sözleşmenin ifasından önce ön bilgileri içeren yazılı onayı almalıdır.

Mesafeli Alışverişlerde Cayma Hakkı

Mesafeli alışverişlerde, tüketici, malı teslim aldığı tarihten itibaren 7 gün içerisinde hiçbir hukuki ve cezai sorumluluk üstlenmeksizin ve hiçbir gerekçe göstermeksizin malı reddederek sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Hizmet sunumuna ilişkin mesafeli alış veriş sözleşmelerinde, 7 günlük cayma hakkı süresi sözleşmenin imzalandığı tarihte başlar. Eğer sözleşmede, hizmetin yerine getirilmesinin yedi günlük süre dolmadan yapılması kararlaştırılmış ise tüketici ifanın başlayacağı tarihe kadar cayma hakkını kullanabilir. Cayma hakkının kullanımı nedeniyle yapılan masraflar firmalara aittir.

Tüketicinin cayma bildiriminin firmaya ulaştığı tarihten itibaren 10 gün içinde ödemiş olduğu bedel, kıymetli evrak ve tüketiciyi borç altına sokan her çeşit belge ilgili firma tarafından tüketiciye iade edilmek zorunluluğu bulunmaktadır. Ayrıca firma tarafından tüketiciye mal teslim edilmişse bu malın da 20 gün içinde firma tarafından tüketiciden alınması gereklidir.

TÜKETİCİLERE ÖNERİLER

Mesafeli ortamda yapılan alış verişler henüz dünyada ve ülkemizde tam oturmadığından ve bir çok sorun çıktığından tüketicilerin bu tür alış verişlere itibar etmemelerini öneriyoruz. Ancak çok güvenilir, kendisini kanıtlamış firmalardan da mesafeli alış veriş yapılacaksa tüketicilerin çok dikkatli olmalarını, yasal haklarını bilerek bilinçli alış veriş yapmalarını öneriyoruz. Çünkü, tüketicilerin görerek, elle ve gözle inceleyerek, güvenilir olduğu belirtilen firmalardan bile yaptıkları alış verişlerde bile sorun çıkmaktayken iletişim araçlarıyla tanınmamış firmalardan malı görmeden, incelemeden yapılan mesafeli alış verişlerde bir çok sorun yaşanması doğaldır.
Bu nedenle, tüketicilerin bile bile kendilerini riske atmalarının, kendilerinin maddi ve manevi olarak dolandırıcı ve gayri ciddi firmalar tarafından mağdur edilmelerinin akılcı olmadığını düşünüyoruz. Gene de, bu konuda sorunu olan, bilgilenmek isteyen tüketicilerin derneğimize başvurmalarını öneriyoruz.


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı