Dünya Tüketici Hakları Gününde Tüketicilerin Temel Sorunlarına Bakış

Tüm dünyada ve ülkemizde 15 Mart Tüketici Hakları Günü olarak kutlanmaktadır.

Tüketici örgütleri tarafından bugüne ilişkin çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Tüketici Hakları Derneği, kurulduğu günden beri bu günü bir hafta biçiminde kutlamakta, ülkemizde tüketicilerin yaşadığı güncel ve temel sorunları çözüm önerileriyle birlikte çeşitli etkinlikler yaparak gündeme taşımaktadır.

Tüketici Hakları Derneği ( THD ), Tüketici Hakları Günü kapsamında bu yıl 10 gün boyunca “Tüketici Hakkını Arıyor Eylem Takvimi” oluşturarak bir dizi etkinlikler planlamıştır.


TÜKETİCİ HAKKINI ARIYOR EYLEM TAKVİMİ

• 11 Mart 2008 Salı saat:11:00 : EGO’nun doğalgaz bölümünün
özelleştirilmesine ilişkin bir basın toplantısı

• 13 Mart 2008 Perşembe saat 12:00 : TÜDEF’in düzenlediği Türk Telekom’un sabit
soygununa son demek için; 15 martta “ sabit
hat” kullanmayalım konulu eylem

• 15 Mart 2008 Cumartesi saat 11:00 : GDO’lar ve Biyogüvenlik yasa girişimi
konusunda bir basın toplantısı

• 17 Mart 2008 Pazartesi saat: 11:00 : “Çocuklara yönelik reklamların çocuklar
üzerindeki etkisi” konulu bir basın toplantısı

• 19 Mart 2008 Çarşamba saat:11:00 : “Elektriğin pahalı olmasının arkasındaki
gerçekler” konulu bir basın toplantısı

• 22 Mart 2008 Cumartesi : “Sağlık Hakkımız ve Sağlıkta Dönüşüm
Programının Götürdükleri” konulu Panel

YAŞANAN DİĞER GÜNCEL VE TEMEL SORUNLAR

• Yoksullaşmaya bağlı olarak tüketicilerin alım gücü giderek düşmektedir. Bu durumdaki tüketiciler beslenme, barınma, ısınma gibi en temel ve zorunlu gereksinimlerini karşılayamadıklarından yardım paketleri ve kömür yardımları gibi geçici çözümlerle bu sorunları giderilmeye çalışılmaktadır. Bu çözüm şekli insan onuruna uygun değildir.

• Su, ısınmada kullanılan doğalgaz, kömür ve diğer maddeler, elektrik, telefon, ulaşım gibi temel mal ve hizmetler tüketicilerin büyük bir çoğunluğunun gelir durumu ve alım gücü dikkate alındığında pahalıdır. Bu temel mal ve hizmetlerin pahalı olmasının en önemli nedenleri arasında uygulanan ekonomik ve sosyal politikaların yanlışlığı, bu politikaların tüketici haklarına uygun olmaması ve kamu yararının ön plana alınmaması gelmektedir.

• Tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlerden alınan KDV, ÖTV gibi dolaylı vergiler yani tüketim vergisi %70 dolayındadır. Bu orana göre, dünyanın en yüksek dolaylı vergisinin alındığı ülkelerden biri durumundayız. Dolaylı vergisi en adaletsiz vergidir. Çünkü en yoksul da en zengin de aynı vergiyi ödemektedir. Temel mal ve hizmetlerin fiyatlarının yüksek olmasının en önemli nedenlerinden birisi de yüksek orandaki haksız dolaylı vergilerdir.

• Yasal tüketici haklarının uygulanmasında önemli sorunlar yaşanmaktadır. İlgili yasaların tüketici lehine olan hükümlerine tam olarak uyulmamaktadır. Su, elektrik, doğalgaz, telefon, ulaşım gibi temel kamusal mal ve hizmetlerle bankacılık ve ve diğer özel firmaların ürettiği ve sattığı mal ve hizmetlerde hak düşürücü, tüketicileri ekonomik yönden zarara uğratan, mağdur eden tutum ve davranışlar sergilenmektedir.

• Piyasa gözetimi ve denetimin yetersizliği, bu konudaki politika ve uygulamaların yanlışlığı nedeniyle piyasada satılan bir çok güvensiz ve riskli malı satın almak durumunda kalan tüketicilerin sağlığı risk altına girmektedir.

SORUNLARIN ÇÖZÜMÜ NEDİR?

Günümüzde tüketicilerin yaşadığı temel sorunların nedeni, evrensel tüketici haklarına ve kamu yararına uygun olmayan ekonomik ve sosyal politikalar ile mal ve hizmet üretim politikalarıdır.

Bu anlamda yaşanan sorunların çözümü ve yapılması gereken, yanlış politikalardan dönüş yaparak, tüketici haklarına ve kamu yararına uygun ekonomik ve sosyal politikalar ile mal ve hizmet üretim politikalarının uygulamaya konulmasıdır.

Tüketicilerin alım güçlerini arttırıcı ekonomik ve sosyal politikalara öncelikli olarak yer verilmelidir.

Ülkemizde, tüketici örgütlerinin AB ülkelerinde olduğu gibi desteklenmesi ve teşvik edilmesi Türkiye’de tüketicilerin bilinçlenmesini ve örgütlenmesini hızlandıracaktır.

Tüketicilerin satın aldıkları mal ve hizmetlerin kaliteli, sağlıklı ve güvenli bir şekilde üretimleri ve tüketicilere sunumları konusunda gerekli önlemler alınmalıdır. Bununla birlikte, satın alınan mal ve hizmetler hakkında tüketicilerin eksiksiz ve doğru bir şekilde bilgilendirilmesine ilişkin gerekli düzenlemelerin yapılması sağlanmalıdır.

Tüketicilerin lehine olan yasal mevzuatın tam olarak uygulanması, tüketicilerin aleyhine sonuçlanan bir takım karar ve uygulamaların giderilmesine dönük yasal düzenlemelerin yapılması gerekmektedir. Bununla birlikte, tüketicilerin aleyhine sonuçlara neden olan ve tüketici haklarına aykırı olan bazı yasal düzenlemelerdeki hükümlerin kaldırılarak, tüketicilerin lehine olacak şekilde yeni ve yoruma açık olmayan hükümler getirilmelidir.

Geciken adalet adaletsizliktir anlayışından hareketle, tüketicilerin yaşadığı sorunların en hızlı şekilde giderebileceği bir sistemin ivedilikle oluşturulması gerekmektedir.

Tüketicilere sunulan çeşitli ürünlerin kaliteli ve sağlıklı olabilmesi için etkin bir piyasa denetimi ve gözetimi sağlanmalıdır. Piyasaya sağlıksız ve güvensiz mal sunumu önlenmeli, eğer sunulmuşsa, en kısa sürede toplanması sağlanarak tüketiciler bilgilendirilmeli, erken uyarı sistemi geliştirilmelidir.


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı