|
Kredi Kartlarına Dikkat
Ülkemizde kredi kartı kullanımı Türkiye nüfusunun yarısına ulaşmış
durumdadır. Özellikle kentlerde yaşayan aile bireylerinden en az birinin
kredi kartı bulunmaktadır. Kredi kartı alışverişlerde bir kolaylık
sağlıyor gibi görünse de yarattığı sorunlara bakıldığında ülkemiz
koşullarında ne kadar tehlikeli bir araç olduğu görülmektedir.
Gerek kredi kartlarının bilinçsizce kullanımı gerekse çaresizlik nedeniyle
tüketicilerin bilerek ödeme güçlerinin üzerinde kredi kartı ile
borçlanmaları yüz binlerce kişiye yarar yerine zarar getirmiştir.
Bankaların yaptıkları reklamlarla kredi kartı kullanımını teşvik etmeleri
de sorunların artmasına neden olmuş ve olmaya da devam etmektedir.
İntiharlar yaşanmış, bir çok aile parçalanmış, yüz binlerce aile ve kredi
kullanan kişi de çok zor duruma düşürülmüştür.
Ekonomik sıkıntı içerisinde bulunan dar gelirli, yoksul aile ve
tüketicilerin yaptıkları alışverişlerde peşin ödeme yapabilecek nakit
paraları bulunmamasından dolayı taksitli alışveriş yapmak zorunda
kalmaları ve bunun içinde kendilerinden kredi kartı istenmesi nedeniyle
tuzağa düşürülmektedirler.
Zaten, düşük geliri ile yaşamını sürdürmekte zorlanan veya sürdüremeyen
tüketicilerin bu tuzaktan kurtulmaları pek olanaklı görülmemektedir.
KREDİ KARTLARINDA YAŞANAN SORUNLAR
• Kredi kartı ile yapılan nakit para çekimlerine enflasyonun 6-7 kat
üzerinde yani %60-70 dolayında faiz uygulanmaktadır. Faiz oranları, Merkez
Bankası tarafından en yüksek faiz uygulayan bankaların faiz oranları
dikkate alınarak üç ayda bir belirlenmektedir.
• Tüketicinin Korunması Hakkında Yasanın “ Sözleşmelerdeki Haksız Şartlar”
başlıklı 6. maddesine aykırı olarak tüketicilerden yıllık kart ücreti
alınmaktadır.
• Tüketiciler gereksiz tüketime yönlendirilerek bütçelerinin çok üzerinde
harcama yapmalarına neden olunmakta, bunun sonucunda da ödeme güçlüğüne
düşen tüketiciler arasında çeşitli aile dramları yaşanmaktadır.
• Mesafeli alışverişlerde ( elektronik ve telefon ile yapılan
alışverişler), ilgili firmalarca tüketicilerin kart bilgileri alınarak
tüketicilerin onayı almadan hesaplarından para çekilmektedir. Bununla
birlikte, tüketicilerin hesabından para çekilmesine karşın, sözleşme
konusu mal ya da hizmet tüketiciye verilmemektedir.
• Kredi kartı ile yapılan alışverişlerde tüketicinin hesabından sözleşme
konusu mal ya da hizmetin bedelinden daha fazla para çekilmektedir.
• Kredi kartı bilgilerine ulaşılarak tüketicilerin hesaplarından para
çekilmektedir.
• Banka Kartları ve Kredi Kartları Yasası'ndan önce çalınan ya da kaybolan
kredi kartı ile alışveriş yapılan yerler ve ilgili bankalar Tüketicinin
Korunması Hakkında Yasa’ya göre sorumlu tutulurken ( kredi kartının
alışveriş yapan kişiye ait olup olmadığı sorulmadığından ) Banka Kartları
ve Kredi Kartları Yasası kredi kartını kaybeden tüketiciyi sorumlu tutarak
tüketici hakkını geriye götürmüştür. Buna göre, kredi kartının ya da karta
ilişkin bilgilerin çalınması veya kaybolması durumunda kart sahibi bankaya
yapacağı bildirimden önceki yirmidört saat içinde kartın kullanımı
sonucunda doğan zararın 150YTL’sinden sorumlu olmaktadır. Eğer, kredi
kartının çalınması veya kaybolması nedeniyle, tüketicinin bankaya yapacağı
bildirimden önce kartı bulanlar ve çalanlar tarafından kartın kullanıldığı
zaman üzerinden 24 saatten fazla bir süre geçmişse doğan zararın
tamamından tüketici sorumludur. Ancak, Yasanın bu hükmüne de bazı bankalar
aykırı davranarak ve tüketicilerin başvurularını dikkate almayarak doğan
zararın tamamını tüketiciye yüklemeye çalışmaktadırlar.
TÜKETİCİLERE UYARILAR
Mümkün olduğunca birden çok kredi kartı kullanılmamalıdır. Kredi kartı
sözleşmesi okunup incelenmeli, tüketiciler aleyhine haksız koşulların yer
aldığı sözleşme imzalanmamalıdır.
Kredi kartı alma zorunluluğu var ise sözleşmenin bir sureti alınmalıdır.
Eğer, sözleşmede yıllık kart ücreti ve benzeri haksız ücretler ile diğer
haksız koşullar var ise bu haksız koşulların düzeltilmesi ya da
kaldırılması için ilgili bankaya başvuruda bulunulmalıdır.
Ancak, kredi kartlarından alınan yıllık ücretlere ilişkin ( özellikle de
sözleşmede yıllık ücret alınacağı koşulu var ise) bazı tüketici sorunları
hakem heyetleri lehte bazıları alehte karar verebiliyor. Tüketici lehine
verilen hakem heyeti kararına ilgili bankanın tüketici mahkemesinde itiraz
etmesi durumunda ise bazı tüketici mahkemeleri lehte bazıları alehte karar
verebiliyor.
Uyuşmazlık konusu olan miktar 2007 yılı için 792YTL’nin altında olduğundan
dolayı tüketici mahkemelerinin verdiği karar kesinleşiyor ve yalnızca o
tüketiciyi ilgilendiriyor, emsal teşkil etmiyor, bir üst mahkemeye
gidilemiyor. Bu durumun düzeltilmesi için Tüketicinin Korunması Hakkında
Yasada ya da Banka ve Kredi Kartları Yasasında bir değişiklik yapılması
gerekmektedir.
Yıllık kredi kartı ücretinin dışındaki diğer haksız koşulların
düzeltilmesini konusunda bankaya yapılan başvuru sonucunda olumsuz yanıt
alınması durumunda tüketici sorunları hakem heyetlerine, tüketici
mahkemelerine, Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü’ne,
BDDK’ya başvuruda bulunulmalıdır. Ancak, yapılan başvuruların ve
girişimlerin doğruluğu açısından öncelikle Tüketici Hakları Derneğine
başvuruda bulunulması yerinde ve uygun olacaktır.
Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı
|
