Etiket ve Tarife Uygulamaları

Kendimize ve evimize ilişkin gereksinimlerimizi karşılanmak üzere alışveriş yaptığımız mağaza bakkal, market, büfe gibi alışveriş yerleri ile hal ve pazar yerlerinde, satılan malların üzerinde etiket bulunmasının, yemek yediğimiz lokantada ve hizmet aldığımız banka şubesinde tarife ve fiyat listesinin asılmasının zorunlu olduğunu ve önemini biliyor muyuz?

Etiketin üzerindeki fiyat ile kasa fiyatının aynı olduğuna dikkat ediyor muyuz?

Malların üzerine konulan etiketler yasal mevzuata ne kadar uygun düzenlenmiştir ?

Etiket ve tarifelere ilişkin denetimler konusunda hangi kuruluşlar görevlidir?

Tüketicinin evrensel haklarından olan bilgi edinme hakkı ile seçme hakkı gereğince tüketicinin mal ve hizmetlerin fiyatı ve niteliği hakkında bilgi edinip satın alacağı mal ve hizmetler arasında karşılaştırma olanağı sağlanarak seçim yapabilmesi yönünden mal ve hizmetlere ilişkin etiket ve tarifelerin bulundurulması çok önemlidir.

Bu nedenle, yukarıdaki sorularımıza aşağıda açıklık getirmeye çalışalım.

ETİKET, TARİFE VE FİYAT LİSTESİ BULUNDURMA ZORUNLULUĞU

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 12.maddesinde “perakende satışı arz edilen malların veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir, okunabilir şekilde o malla ilgili tüm vergiler dahil fiyat, üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket konulması, etiket konulması mümkün olmayan hallerde aynı bilgileri kapsayan listelerin görülebilecek şekilde uygun yerlere asılması zorunludur.” denilmektedir.

Kanun’un 12.maddesine göre, hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösterir listelerin de yukarıda belirtilen hükme göre düzenlenerek asılması gerekmektedir.

Gene, Kanun’un 12.maddesinde “Fiyatı; Bakanlar Kurulu, kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları tarafından belirlenen mal ve hizmetlerin, belirlenen bu fiyatın üzerinde bir fiyatla satışa sunulması yasaktır.” denilmektedir.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında yayınlanan Etiket, Tarife ve Fiyat Listeleri Yönetmeliği’ne göre, perakende satışa sunulan malların veya ambalajlarının ya da kaplarının üzerine etiket konulması, etiket konulması mümkün olmayan durumlarda ise listelerin görülebilecek ve kolaylıkla okunabilecek şekilde asılması zorunludur. Sözü edilen bu etiket ve listelerde bulunması zorunlu olan bilgiler şunlardır.

• Malın üretim yeri,

• Malın ayırıcı özelliği,

• Malın tüm vergiler dahil satış fiyatı

İthal edilmiş mallara ilişkin etiketlerde; malın üretildiği ülke adının veya “ithal”, “ithal malı”, “yabancı” gibi malın ithal edildiğini gösterir bir ibarenin kullanılması zorunludur.

Her türlü gıda, yiyecek, içecek ve temizlik maddelerinin ambalajları üzerindeki etiketlerde, o mala ilişkin net ağırlıkların ve hacimlerin satış fiyatları ile birim fiyatları aynı boyut ve renkte görülebilir ve okunabilir şekilde yazılmalıdır.

Hizmetlerin özelliğine ve tüketiciye sunuluş biçimine göre, tarife ve fiyat listelerine ilişkin belge, levha, pano ve benzerleri hizmetin sunulduğu işyerinde, tüketiciler tarafından görülebilecek ve kolaylıkla okunabilecek şekilde asılır, takılır veya konulur.

Etiket ve listelere satış fiyatlarının; “Yeni Türk Lirası” veya kısaca “YTL” şeklinde yazılması zorunludur.

Etiket ve fiyat listesi ile tüketicilerin bilgisine sunulan fiyat peşin ve tüm vergiler dahil satış fiyatıdır.

Etiket ve fiyat listelerindeki satış fiyatı ile kasa fiyatı arasında fark olması durumunda tüketici lehine olan fiyat uygulanır.

UYGULAMA, DENETİM VE CEZA

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Belediyeler Kanun ve Yönetmelik hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle ayrı ayrı görevlidirler.

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı müfettişleri ve kontrolörleri ile bakanlıkça ve belediyelerce görevlendirilecek personel; mağaza, dükkan, ticarethane gibi her türlü mal veya hizmet sunulan yerlerde, Kanun’un 12.maddesi ve Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili olarak denetleme yapmaya görevlidir ve yetkilidirler.

Yapılan denetimlerde Yönetmeliğe aykırılıkların saptanması durumunda satıcılar hakkında Kanun’un 25. ve 26.maddelerine göre, o yerin mülki amiri tarafından para cezası uygulanır.

SORUNLAR VE TÜKETİCİLERE ÖNERİLER

Tüketici Hakları Derneği olarak yaptırdığımız araştırma ve incelemelerde, yasal zorunluluğa karşın birçok firmanın etiket, tarife ve fiyat listesi bulundurmadığı görülmüştür.

En çok hizmet aldığımız kuruluşlar arasında sayılan bir çok banka şubesinin de bu zorunluluğa uymadığını görmekteyiz. Bankalar verdikleri hizmetlere ilişkin fiyat tarifelerini tüketicilerin kolayca okuyabileceği şekilde düzenleyerek bu tarifeleri görülebilir bir yere asmak zorundadır.

Tüketicilere, satın alacakları mal ve hizmetlere ilişkin etiket, tarife ve fiyat listelerini inceleyerek ve karşılaştırma yaparak satın almaya karar vermelerini öneriyoruz.

Tüketicilerin etiket, tarife ve fiyat listesi bulundurmayan çeşitli firmalardan mal ve hizmet satın almaması ve ilgili firmalara bu konuda uyarıda bulunmaları bilinçli tüketici ve yurttaş olmanın gerekliliğidir.

Ayrıca, etiket, tarife ve fiyat listesi bulunmayan firmalar hakkında tüketicilerin konuyla ilgili görevli ve yetkili bulunan belediyelere, Sanayi ve Ticaret Bakanlığına şikayette bulunmaları sorunun çözümüne katkı olacaktır. Diğer taraftan, tüketicilerin karşılaştıkları sorunları Tüketici Hakları Derneğine bildirmelerini önermekteyiz.


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı