Bankacılığımızın Yabancılaşması ve Tüketiciler

Cumhuriyet döneminde 1980’li yıllara kadar ülkemizin bankacılık sektöründe kamu bankacılığı ağırlıklı olmakla birlikte kuruluş amaçlarına da uygun olarak görevini sürdürmekteydi.

Örneğin; Sümerbank tüketicilere daha ucuza ayakkabı, giysi, kumaş, halı v.b. gibi tüketim malları üretimini üstlenmişti. Emlak Bankası, dar gelirlilere uygun koşullarda konut kredisi veriyordu. Etibank, madencilik sektörünü, Ziraat bankası tarımı destekliyordu. Bu örnekleri çoğaltabiliriz.

Kısaca, kamu bankacılığı ülkemizin kalkınmasında, sosyal devlet anlayışının yerine getirilmesinde çok önemli ve temel bir işlevi yerine getiriyordu.

BU GİDİŞ ÇOK TEHLİKELİ

Bilindiği gibi, ülkemiz uluslararası emperyalist ekonomik güçler ile onların yerli ortaklarının ve savunucularının isteği sonucunda 24 Ocak 1980 kararlarıyla karma ekonomiden serbest pazar ekonomisine geçmiştir. Gene aynı güçlerin isteği ve dayatması ile uygulamaya konulan özelleştirme politikaları sonucunda kamu bankalarının büyük çoğunluğu kapatılmış, bir kısmı özelleştirilmiş, kapatılan ve özelleştirilen kamu bankalarının toplumsal amaçları da doğal olarak yok edilmiştir.

Şu anda, kamunun elinde kalan, yüzde yüz kamu bankası diyebileceğimiz Ziraat Bankası ile Halk Bankası kalmıştır. Bununla birlikte, ulusal banka diyebileceğimiz şekerbank, vakıfbank ve iş bankası bulunmaktadır.

Bunların dışındaki özel ve yerli bankaların büyük çoğunluğu değişik oranlarda yabancılarla ortaklık kurmuş, bir kısmı ise ağırlıkla yabancılara satılmıştır. Diğer taraftan, birçok yabancı banka da ülkemizde faaliyet göstermektedir.

Bu uygulamalar sonucunda Türkiye’deki tüm bankacılık sektöründeki yabancı bankacılığın ağırlığının %50’ye yaklaştığını ve giderek arttığını üzülerek görmekteyiz. Gelinen noktada ülkemizde 4-5 bankanın dışında ulusal banka kalmadığını söyleyebiliriz. Elimizde yalnızca iki kamu bankası kalan Ziraat Bankası ve Halk Bankası da özelleştirme kapsamındadır.

Banka sermayesi ile sanayi sermayesi birbirine girdiğinden, ülkemiz bankacılığını eline geçirmekte olan yabancı bankalar ve bu bankaların sahipleri olan uluslararası güçler ülkemizin ekonomisini, ticaretini, pazarını tamamen egemenlikleri altına alarak Türkiye’nin ve halkımızın geleceğini istedikleri gibi belirleyebileceklerdir.

BİR ÖRNEK : KREDİ KARTI FAİZLERİ

Şimdiden, bunun yansımalarını görmekteyiz. Dünyanın hiçbir ülkesinde tüketiciler bankalar tarafından Türkiye’deki kadar soyulmamaktadır.

Örnek olarak aşağıda bankaların kredi kartı uygulamalarına ilişkin düzenlenen çizelge her şeyi gözler önüne sermektedir.

Yukarıdaki çizelgeden de görüleceği gibi, yabancı bankaların payı bulunan, ulusal olmaktan çıkmış özel bankalar ile yabancı bankalar ve tamamen yabancı bankaların ağırlıkta olduğu bankaların kredi kartlarına uyguladıkları akdi ve gecikme faiz oranları enflasyonun 6-7 kat üzerindedir.

Diğer taraftan, haksız yere alınan yıllık kart ücretleri başta olmak üzere, çeşitli bankacılık hizmetlerinden de yüksek tutarlarda ücret alınmaktadır.

KAMU - ÖZEL BANKA FARKI VE GÖREVİMİZ

Yüksek faiz uygulaması hem ülkeyi hem de tüketicileri çıkmaza sürüklemekle birlikte dışarıya da büyük kaynaklar akıtılmasına neden olmaktadır.

Ancak, çizelgede kamu bankaları ile yabancı ve yabancılaşmakta olan özel bankaların arasında önemli bir fark olduğu görülmektedir. Ziraat Bankası ile Halk Bankası en düşük akdi ve gecikme faizi uygulayan, en düşük yıllık kart ücretini alan banka konumunda bulunmaktadır.

Bu nedenle ülkemizin, biz tüketicilerin ve çocuklarımızın geleceği açısından kamu bankalarımızdan işlem yaptıralım, kamu bankalarımıza sahip çıkalım, onların özelleştirilmelerine izin vermeyelim, onların daha etkin ve tüketici haklarına uygun hizmet vermelerini sağlayalım. Bu tutum ve davranış, ülkemiz, geleceğimiz ve çocuklarımız için bize düşen bir görevdir.


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı