Tüketici Örgütlerine AB'de Destek Türkiye'de Köstek

Bir ülkede güçlü ve bağımsız bir tüketici hareketinin varlığının hem ülke hem de aile ekonomisine büyük katkısı bulunmaktadır.

Güçlü bir tüketici hareketi, aynı zamanda tüm mal ve hizmet piyasalarında genel anlamda kalite düzeyinin yükselmesini de sağlayacaktır. Bununla birlikte, tüketici haklarına uygun ve çevreye saygılı sağlıklı ve güvenli mal ve hizmet üretiminin sağlanabilmesinde tüketici hareketinin etkisi ve önemi büyüktür.

Ülkemizde tüketici hareketinin 15-16 yıllık bir geçmişi bulunmasına karşın, özellikle de idari, siyasi, ticari kuruluşlardan bağımsız tüketici örgütleri tarafından büyük bir özveriyle önemli ve azımsanmayacak çalışmalar yapılmış ve yapılmaktadır.

Ancak, tüketici örgütlerinin önemli sorunları bulunmaktadır. Bu sorunların çözülmesiyle, özellikle de bağımsız nitelikteki tüketici örgütleri ülkemizde çok önemli çalışmalara ve başarılara damgasını vuracaktır.

AB’DE DESTEK TÜRKİYE’DE KÖSTEK

Anayasamızın 172.maddesinde “Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder.” denilmektedir.

Diğer taraftan 4822 Sayılı Yasa ile Değişik 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa’nın amaç başlıklı 1. maddesinde “Bu Kanunun amacı, …….. ve tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konudaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir.” denilmesine karşın, AB’ne üye olma sürecinde uyum çalışmaları devam ederken, tüketici örgütleri bu desteği kamu kuruluşlarından ya hiç ya da yeterince görmemiştir.

Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa Değişikliği üzerinde 2003 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisinde ( TBMM) tüketici örgütleri ile birlikte yapılan çalışmalar sonucunda, Yasa’nın özel ödenek maddesi olan 29.maddesine, “belirli koşulları yerine getiren tüketici dernekleri ve üst kuruluşlarının hazırlayacakları projelere ödeneğin bir kısmı ayrılır” denmesine karşın, bu yasal haktan hiç yararlanamadan 2004 yılı Temmuz ayında düzenlenen bir başka Yasa ile özel ödenek maddesi kaldırılarak genel bütçeye bağlanmıştır. Ancak, tüketici dernekleri ve üst kuruluşlarının hakkı ortadan kaldırılmıştır.

Yaşadıkları ekonomik sorunlar nedeniyle tüketici dernekleri ile bu derneklerin şubelerinin büyük bir çoğunluğu bilgisayar, telefon, faks, fotoğraf makinesi, kamera, projeksiyon cihazı, vb… gibi cihaz ve donanımdan yoksun bir şekilde çalışmalarını yürütmektedirler.

Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planında ve 7.Tüketici Konseyinde “Tüketici örgütleri kamu kuruluşlarının laboratuarlarından ücretsiz olarak yararlandırılır” şeklinde karar alınmasına karşın, tüketici örgütlerinin bugüne kadar kamu kuruluşlarının laboratuarlarından ücretsiz olarak yaralandırılmasına ilişkin herhangi bir düzenleme yapılmamıştır.

Oysa ki, AB ülkelerinde tüketici örgütlerine yüksek miktarlarda destek verilmektedir. Örneğin, Almanya’da tüketici örgütlerine yılda 73 milyon euro dolayında yardım yapılmaktadır. İngiltere, Fransa, İspanya, İrlanda, Yunanistan, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Portekiz, Danimarka gibi diğer AB ülkelerindeki tüketici örgütlerine ulusal hükümet ve yerel yönetimler tarafından değişik miktarlarda ve şekillerde destekler verilmektedir. AB ülkeleri, tüketici örgütlerine verilen bu desteğin yararını mal ve hizmet piyasalarında yüksek kaliteli mal ve hizmetlerle, ülke ve aile ekonomilerinin gelişmesiyle, tüketici bilincinin ve tüketicinin alım gücünün yükselmesiyle görmektedir.

NE YAPILMALI

a) Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa değişikliği ile Yasa’nın 29.maddesinde tüketici örgütlerine verilen ve daha sonra bir başka yasa ile ortadan kaldırılan bu desteğin, Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa’ya bir madde eklenerek yeniden tüketici örgütlerine verilmesi sağlanmalıdır.

b) Tüketici örgütlerinin, kamu kuruluşlarının laboratuarlarından ücretsiz yararlandırılabilmesinin sağlanabilmesi için, Tüketicinin Korunması Hakkında Yasa’ya bir madde eklenmelidir.

c) Tüm kamusal kuruluşların tüketicileri ilgilendiren düzenlemelerinde tüketicilerin tam olarak temsil edilmesi sağlanmalıdır.

d) Tüketici örgütlerinin tv. ve radyo gibi yayın organlarında tüketicileri bilgilendirmeye yönelik düzenli ve sürekli bir şekilde program yapabilmeleri sağlanmalıdır.


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı