Okul Servis Araçları

Okul öncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve yüksek öğretime ilişkin yüzbinlerce öğrenci, minibüs ve otobüs gibi okul servis aracı ile evden okula, okuldan eve taşınmaktadır.

Bu taşıma esnasında bir çok sorunun yaşandığını hem basından izlemekte hem de velilerden Tüketici hakları Derneği’ne ( THD) gelen şikayetlerden öğrenmekteyiz.

Yaşanan bu sorunlar arasında, okul servis aracının kaza yapması sonucunda ya da öğrencilerin güvenli bir şekilde araca bindirilip indirilmemesi ve taşınmaması nedeniyle, öğrenci ölümlerine ya da yaralanmasına neden olunması gibi çok acı sonuçlarla karşılaşılmaktadır.

Ailelerin, büyük özveri göstererek geleceğimiz olan çocuklarımızın güvenliğini emanet ettikleri servis araçları firma ve sahiplerinin bu sorumluluğu yerine getirebilecek bilinçte ve nitelikte olmalarını ve mevcut yasalara uygun servis hizmeti vermelerini bekleme hakları vardır. Bununla birlikte, öğrencileri taşıyan servis aracı firma ve sahiplerinin ilgili mevzuata uyma zorunluluğu, yetkili kamu kuruluşlarının da ilgili mevzuatın en iyi şekilde uygulanmasını sağlama ve denetleme sorumluluğu bulunmaktadır.

OKUL SERVİS ARAÇLARI HİZMET YÖNETMELİĞİ

Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği 14 Haziran 2003 tarihinde İçişleri Bakanlığı tarafından çıkartılmıştır. Yönetmeliğin amacı; zorunlu eğitim kapsamındaki taşımalı eğitim dışındaki okul öncesi ve diğer öğrenci taşıma hizmetlerini düzenli ve güvenli duruma getirmek, bu amaçla taşıma yapacak gerçek ve tüzel kişilerin yeterlilik ve çalışma koşullarını belirlemek, Yönetmeliğin gerekli bulduğu denetim hizmetlerini yapmaktır.

Yönetmeliğin 4.maddesi taşıtlarda aranacak şartlara ilişkin hükümleri belirlemektedir. Buna göre;

• Taşıtlarda her öğrenci için bir emniyet kemeri bulunmalıdır.

• Taşıtlarda görüntü ve müzik sistemleri taşıma sırasında kullanılmamalıdır.

Sözü edilen Yönetmeliğin 5.maddesi (b) bendinde ise, okul servis araçları ile taşımacılık yapanların taşıt içi düzeni sağlamak, anaokulu ve ilköğretim statüsündeki okul öğrencilerinin inme ve binmeleri sırasında yardımcı olmak üzere rehber personel bulundurmakla yükümlü olduklarını belirlemiştir.

Yönetmeliğin 8.maddesinde okul servis araçlarını kullanan şoförler ile rehber personelin;

• Sorumlu ve yetkili olduğu hizmetin niteliklerine sahip olmak,

• Rehber personelin 22 yaşını doldurmuş ve en az lise mezunu olmak,

• Taşıt şoförleri, asli kusurlu ve bilinçli taksirli olarak ölümlü trafik kazalarına karışmamış olmak, alkollü olarak araç kullanma ve hız kuralını ihlal nedeniyle sürücü belgeleri birden fazla geri alınmamış olmak ve ticari araç kullanma belgesine sahip olmak, gibi nitelikleri taşımakla zorunlu olduğu ve bu hükme uymayanların özel izin belgesinin iptal edileceği belirtilmektedir.

Rehber personelin görevi Yönetmeliğin 3.maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre, rehber personel; okul öncesi çocukları ve 6 ile 14 yaş grupları arasındaki öğrencileri taşıyan okul servis araçlarında, araç içi düzenini sağlayan, öğrencilerin araca iniş ve binişlerinde yardımcı olan şahıs olarak tanımlanmıştır.

Diğer taraftan, yönetmeliğin 3.maddesi okul servis araçlarının taşıma sınırının okul servis aracının trafik tescil belgesinde belirtilen oturma yeri sayısı olduğunu belirlemiştir.


Okul Servis Araçlarının Kiralanması

Yönetmeliğin “Okul Servis Araçlarının Kiralanması” başlıklı 7.maddesinde “ Okul servis araçlarının kiralanması; her yıl okul-aile birliği yönetim kurulu başkanının başkanlığında, okul-aile birliği yönetim kurulunca belirlenecek bir temsilci, okul-aile birliği yönetim kurulunca çocuğu servisle taşınan veliler arasından tespit edilecek dört veli, okul koruma derneği yönetim kurulunca belirlenecek bir temsilci ile varsa okul eğitim vakfı yönetim kurulunca belirlenecek bir temsilcinin katılımlarıyla oluşturulacak komisyon tarafından yapılır.” denilmektedir.

Bununla birlikte, Yönetmeliğin 7.maddesinde “Taşıma hizmetini üstlenecek gerçek ve tüzel kişiler adlarına tescilli taşıtların taşıma sınırından (kapasite) fazla öğrencinin taşınmasını üstlenemez. Bu husus kiralanma aşamasında Komisyon tarafından dikkate alınır.” denilmektedir.

Öte yandan, Yönetmeliğin 7.maddesinde “ Okul yönetimi ve yukarıda belirtilen komisyon, servis hizmetlerinin sağlıklı, düzenli ve disiplinli bir şekilde yürütülmesine yönelik olarak, aksaklığı tespit edilen hususları, hizmeti sürdüren taşıyıcının bağlı olduğu meslek odalarına en kısa zamanda bildirirler. Bu odalar kendi mevzuatlarınca disiplin işlemlerini yapar ve sonucu okul yönetimine bildirirler. Bu maddede belirtilen şartlara uymayanların özel izin belgesi iptal edilir.” denilmektedir.

SORUNLAR

• Araç kullanan şoförlerin belirtilen özelliklere ve niteliklere uymadığı,

• Servis araçlarında rehber personel bulundurulmadığı,

• Servis araçlarında her öğrenci için bir emniyet kemeri bulunmadığı,

• Taşıma sınırının üzerinde öğrenci taşındığı,

• Öğrencilerin, belirlenen ya da istenilen duraktan alınıp bu durağa bırakılmadığı,

• Öğrencilerin ayakta taşındığı,

• Velilerin bireysel olarak yaptıkları girişimlerin dikkate alınmayıp, sonuçsuz bırakıldığı,
şeklinde sorunların yaşandığına ilişkin Tüketici Hakları Derneği’ne şikayetler gelmektedir.

DENETİM

Öğrencilerin Okul Servis Araçları Yönetmeliği’ne uygun taşınıp taşınmadığının, servis araçlarının ve aracı kullanan şoförün Yönetmelikte belirtilen özelliklere uyup uymadığının denetimini yapmakla en başta İçişleri Bakanlığı yetkili ve sorumludur.
Bununla birlikte, çalışma şartları yönünden Milli Eğitim Bakanlığı ve diğer ilgili kuruluşların da mevzuatları çerçevesinde her türlü denetimi yapma yetki ve sorumlulukları bulunmaktadır.

Yönetmelikte, İçişleri Bakanlığının, denetimle ilgili olarak Milli Eğitim Bakanlığı ve ilgili kuruluşlarla her zaman işbirliği içinde bulunabileceği belirtilmektedir.

Ancak, yetkili ve ilgili Bakanlık ve kuruluşların, yukarıda belirtilen yetkilerini ve sorumluluklarını gereği gibi yerine getirdikleri söylenemez.

ANLAŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ

Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği’nin 6.maddesine göre, okul servis aracı sahibi firma ya da sahipleri ile öğrenci velileri arasında çıkan uyuşmazlıklar Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu ve Karayolları Trafik Kanununa göre, veliler ya da velilerce yetki verilen okul aile birliği gerekli girişimlerde bulunarak dava açabilirler.

Ayrıca, Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği’nin 6.maddesine göre, bu madde hükümleri ile bu Yönetmelikteki diğer hükümlere uygun davranmadıkları anlaşılanlarla ilgili şikayetler trafik zabıtasınca değerlendirilir.


Turhan ÇAKAR
Tüketici Hakları Derneği
Genel Başkanı